In het lab van Voor de oogst van morgen (VOM) dragen vernieuwers bij aan de toekomst van landbouw- en voedselsystemen. Dirk van der Beek is een van deze vernieuwers en medeoprichter van het Wads Smaakhuus en Dapper Texel (impact ondernemingen). Lees in dit praktijkverhaal hoe en waarom hij het systeem wil veranderen; over een hoopvolle toekomst, realistische stappen en zijn persoonlijke ervaringen met tekortkomingen in de huidige situatie.
Vanaf het begin is Dirk van der Beek betrokken geweest bij Voor de oogst van morgen (VOM). Hij had nauw contact met de initiatiefnemers en deelnemers van VOM, een samenwerkingsverband tussen het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL) en Commonland, dat wereldwijd landschapsherstelprojecten realiseert. “Toen VOM in een nieuwe fase terecht kwam, ben ik aangehaakt. In deze fase lag de focus op gebiedsgericht werken”. Hier begon Dirk zijn formele rol binnen VOM en kon hij zijn enthousiasme en deskundigheid inzetten om twee regiolabs in Noord-Holland op te zetten.
De regiolabs zitten in een verkennende fase. “Ik heb vanaf het moment dat ik VOM ben gaan volgen, mij afgevraagd hoe een regiolab gestalte zou krijgen. Nu experimenteren we hiermee. Wat ik fijn vind, is in twee gebieden met mensen aan de slag te gaan en gebiedsgericht te onderzoeken wat het betekent de integrale gebiedsontwikkeling ter hand te nemen.” Dirk vervolgt: “Een interventie, zoals een lab, kan ervoor zorgen dat mensen zich op de juiste manier tot elkaar gaan verhouden. Zodat wij in staat zijn veranderingen te realiseren waar wij voorheen niet in slaagden, omdat iedereen aan eigen belangen en context vasthield.”
“Laten we aan de slag gaan met uitproberen en gewoon doen!”
Regeneratieve landbouw is een methode waarbij natuurlijke bronnen in de omgeving versterkt worden in plaats van uitgeput. Het doel van de productiemethode is de bodemkwaliteit verbeteren. Dirk wil graag aan de slag met deze methode: “Voor mij staat centraal dat we geen extractiesamenleving met elkaar bouwen. Daar moeten grote en kleine veranderingen voor plaatsvinden. Ik wil aan de slag gaan met het bouwen van een voedselsysteem wat natuurinclusief voedsel beloont.” Daar komen de regiolabs bij kijken. “Laten we aan de slag gaan met uitproberen en gewoon doen!”
Op de vraag naar welk experiment Dirk het meest uitkijkt, antwoordt hij: “Het opzetten van een gebiedsonderneming, waarbij bewoners en bedrijven in een gebied met elkaar participeren. Voorbeelden hiervan zijn gedeeld eigenaarschap van energiewinning of natuurinclusief voedsel produceren.” Het belangrijkste aan gedeeld eigenaarschap vindt Dirk dat geld in het gebied terugvloeit en financiële meerwaarde creëert. Zijn persoonlijke ervaring leert hem namelijk anders: “Toerisme is erg belangrijk voor Texel, maar het businessmodel van grote hospitalitybedrijven is gericht op aandeelhouderswaarde genereren voor investeerders in plaats van een deel van het resultaat te herinvesteren in Texel.”
Dirk is voorzitter van de Raad voor Commissarissen van vakantiepark de Krim op Texel. “De Krim is een voorbeeld van een succesvolle, gebiedsgebonden onderneming. Het aandeelhouderschap ligt bij de mensen die op Texel wonen, dus zij herinvesteren veel waarde in het gebied.” Verder durft Dirk groots te dromen. “Ik hoop dat we, in het traject dat we gestart zijn in Texel, het voor elkaar krijgen de regeneratie van het landschap beter te realiseren. Ik ben ervan overtuigd dat ook financiële instellingen kunnen investeren in een gebiedsgebonden onderneming. Het hoeft niet per se subsidiegedreven te zijn.” Het is nogal een opgave, maar Dirk heeft er vertrouwen in. “De Oogst van morgen staat voor een systeemverandering. We hebben grootse ambities, dus daar horen ook stevige stappen bij. Daar moeten we niet voor weglopen”.
De droom om gebiedsgebonden ondernemingen op Texel te openen, heeft een achtergrond. Dirk is zelf op Texel geboren en is een voorbeeld van de braindrain van het eiland: “Op mijn zeventiende ben ik gaan studeren aan de overkant. Mijn droom om boer te worden, kon ik niet waarmaken op Texel. Bovendien was er voor mijn studie geen baan op het eiland.” Van de zestien studenten bleef slechts één student op Texel wonen. “Afgelopen maandag zat ik met een groep mensen, waarvan een dertigjarige jonge ondernemer hetzelfde voorbeeld aanhaalde. Veel jongeren gaan van het eiland af om te studeren en te werken en keren vervolgens niet meer terug naar Texel."
"Als we het niet proberen, weten we zeker dat het niet lukt."
Dirk gaat verder: “Overal in Nederland is het lastig een woning te krijgen, maar op Texel is dit nog eens extra lastig. Veel woningen worden door empty nesters opgekocht. Zij vinden het fijn om het laatste stukje van hun leven op Texel te wonen." Gebiedsgebonden ondernemingen kunnen hier volgens Dirk balans in brengen. “Ik ben ervan overtuigd dat gebiedsgebonden ondernemingen in staat zijn een meer evenwichtige werkgelegenheid te creëren op het eiland. Dit stelt mensen in staat te investeren in Texel, zodat er uiteindelijk woningen en banen zijn voor de mensen die op Texel geboren zijn en hier willen wonen. Als we het niet proberen, weten we zeker dat het niet lukt.”
